Nederlands-Brazilië

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Terug naar de WIC-pagina

Nederlands-Brazilië


Hoofdstad	Mauritsstad
Bestaan	1630-1654
Verworven door	Hendrick Lonck
Afgestaan aan	Portugal
Tegenwoordig	Brazilië
Oppervlakte	110.000 (naar schatting).
Inwoners	?
Munteenheid	Braziliaanse Guldens (geslagen door de WIC)

Nederlands-Brazilië (ook wel Nieuw-Holland genoemd) was een Nederlandse kolonie in de 17e eeuw, van 1630 tot 1654. Brazilië was oorspronkelijk al gekoloniseerd door Portugal, en deze kolonies werden voor een deel overgenomen door de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De verschillende gouverneurs van de kolonie trachtten zoveel mogelijk immigranten naar het gebied te lokken, met gematigd succes. Uiteindelijk werden de Nederlanders in 1654 uit het gebied verjaagd door de Portugezen. Nu behoort het tot de Republiek Brazilië.

Geschiedenis

Na de overmeestering van de Spaanse zilvervloot door Piet Heyn in het jaar 1628 had de West-Indische Compagnie genoeg geld om de koloniale macht van de dominante koninkrijken van het Iberische schiereiland verder aan te tasten.

Besloten werd om zich eerst de Portugese bezittingen in Brazilië eigen te maken, die al eerder, in 1624 en 1627, aangevallen waren, zonder dat men zich langdurig had kunnen handhaven. De noordkust hiervan bood een goede uitvalsbasis voor aanvallen op de Spaanse zilvervloten. In 1630 wist een expeditieleger onder Hendrick Lonck een groot gedeelte van Brazilië te veroveren op de Portugezen. Ondanks de snelle en gemakkelijke overwinningen op de noordkust slaagde men er toch niet in om de hele Portugese kolonie te veroveren, waardoor de Portugezen een bedreiging bleven. Door het bezit van vele plantages werden de Nederlanders verleid het systeem van slavernij en slavenhandel, die men nog in 1623 als onethisch had afgewezen, in 1635 volledig over te nemen. In 1637 werd Johan Maurits van Nassau-Siegen naar de kolonie gestuurd om orde op zaken te stellen. Hij stichtte Mauritsstad, voerde godsdienstvrijheid en een soort parlement in, stimuleerde de suikerrietproductie en beveiligde het land tegen invallers. Daarnaast liet hij het landschap, de inwoners, de flora en fauna vastleggen door kunstschilders Frans Post en Albert Eckhout. Wetenschappelijk onderzoek naar flora, fauna, tropische ziektes, meteorologie en geografie door de astronoom Georg Markgraf en de arts Willem Piso resulteerde in de Historia Naturalis Brasiliae. Dit werk gold lange tijd als de meest gezaghebbende wetenschappelijke publicatie over Brazilië. In 1641 sloot Johan Maurits een verdrag met de Portugezen. In april 1642 werd hij door de bewindvoerders van de WIC echter aangezegd in het voorjaar van 1643 terug te keren.

Mede door de godsdienstvrijheid kozen grote aantallen Amsterdamse Joden ervoor om naar de kolonie te emigreren. Er ontstonden twee grote groepen, te weten: Zur Israel (Rots van Israel) in Recife en Maguen Abraham (Schild van Abraham) in Mauricia. De synagoge die in Recife werd gebouwd was de eerst in heel Amerika. Toen Maurits werd teruggeroepen nam het aantal Joden af. Dit door de beginnende rellen tegen de Nederlandse bezetting en de afnemende tolerantie tegen niet-calvinisten. De meesten gingen terug naar Amsterdam. Sommige trokken echter naar andere Nederlandse koloniën in Amerika zoals: Suriname, de Antillen en vooral Nieuw-Nederland. Maar ook daar verkregen ze niet de vrijheid die ze hadden. Daarom kwamen de meesten weer terug in Amsterdam.

De Nederlanders bleven tijdens hun krappe 24 jaar van heerschappij over de Braziliaanse noordkust een minderheid. Hierdoor ontstond een klein evenwicht tussen de Nederlandse protestantse bestuurselite en de Portugese katholieke landadel. Uiteraard waren de Nederlandse calvinisten niet populair onder de Portugese katholieken. Dit leidde tot verschillende zeer bloedige opstanden die vanuit Zuid-Brazilië ondersteund werden. Tot 1640 was Portugal in personele unie verenigd met Spanje. Dat jaar ondersteunde de Republiek Portugals onafhankelijkheidstrijd en men poogde met de nieuwe bondgenoten in Brazilië tot een modus vivendi te komen. Toen Johan Maurits echter verdwenen was, liepen de spanningen hoog op.

In 1645 kwam het tot een algemene opstand die het begin vormde van een moorddadige jungleoorlog; ondertussen moesten de Nederlandse troepen ook nog vechten met legertjes van weggelopen slaven, zoals dat van Palmares. In 1647 werd na de dood van Joost van Trappen Banckert viceadmiraal Witte de With met een vloot naar de kolonie gezonden, maar hij verzette zich tegen het plan van de Raad van Brazilië zijn matrozen als landsoldaten in te zetten. In 1649 leden de Nederlanders verschillende zware nederlagen en met moeite werd voorkomen dat de hele kolonie verloren ging.

In 1654 werden de Nederlanders, die niet door het moederland bijgestaan hadden kunnen worden vanwege de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog, alsnog verdreven door de Portugezen die het gebied weer bij hun kolonie voegden. Op 26 januari gaf de kolonie zich over. De Portugese heerschappij werd echter niet als zodanig erkend en nadat de vrede met Engeland in mei 1654 getekend was begon de Republiek te eisen dat Brazilië teruggegeven zou worden; in 1656 kwam het tot een volle oorlog met Portugal die leidde tot een blokkade van de Portugese westkust in 1657 (toen de Suikervloot uit Brazilië veroverd werd) en 1658, terwijl de Portugezen uit Ceylon en India verdreven werden. Op 6 augustus 1661 werd de Vrede van Den Haag getekend; Portugal erkende de verliezen in Azië en betaalde de tegenwaarde van 63 ton goud als compensatie voor Brazilië, dat de Republiek nu voorgoed afstond. De laatste Joden die er nog woonden kregen drie maanden de tijd om te vertrekken.

Bekende Plaatsen

Bekende plaatsen van Noord naar Zuid waren:

Tegenwoordig

Vandaag de dag horen alle gebieden die ooit van de Nederlanders zijn geweest in Brazilië tot de republiek Brazilië. Er zijn nog enkele forten en gebouwen over die herinneren aan de voormalige overheersing van de WIC. Ook wordt de Nederlandse bevelhebber Johan Maurits nog steeds herdacht. Schilderijen die tijdens het Nederland bewind door Nederlandse schilders zijn gemaakt zijn te zien in verschillende musea.

Bibliografie

WIESEBRON, M.L., Brazilië in de Nederlandse archieven (1624 - 1654). Documenten in het Koninklijk Huisarchief en in het Archief van de Staten-Generaal. Leiden: Universiteit Leiden, 2008. ISBN 978-90-5789-157-1